Εισήγηση Σοφίας Τασσοπούλου, στο πλαίσιο του σεμιναρίου «Πρακτικές εαυτού και συναισθήματα στα σπορ και την αναψυχή» (Μ. Τζανάκης)
Θέμα: Οι Ελληνίδες Pixies (ενόργανη γυμναστική) και η αμφισημία της κακοποίησης
Παρασκευή 19 Απριλίου, 11:30-12:45, αίθουσα Α1-2
Τη διάλεξη μπορούν να παρακολουθήσουν φοιτητές/ριες του Τμήματος που δεν συμμετέχουν στο σεμινάριο κατόπιν αποστολής email στον διδάσκοντα .
Η ενόργανη γυμναστική είναι ένα άθλημα που έχει κερδίσει μεγάλη δημοφιλία από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, η οποία κρατάει μέχρι και σήμερα. Οι περιπτώσεις κακοποίησης, όμως, που δημοσιεύονται διεθνώς έχουν πυροδοτήσει ανησυχία και σκεπτικισμό σχετικά με ακραίες προπονητικές μεθόδους, οι οποίες φαίνεται να επικράτησαν σε πολλές χώρες του κόσμου. Σε ένα άθλημα που οι αθλητές/τριες ξεκινούν στην ηλικία των τεσσάρων ή πέντε ετών και οι επιδόσεις κορυφώνονται γύρω στα τέλη της εφηβείας, το ζήτημα των προπονητικών μεθόδων και ειδικότερα της χρήσης βίας για την απομύζηση του μεγίστου των δυνατοτήτων τους, προσλαμβάνει σημαντικές ηθικές διαστάσεις.
Στην Ελλάδα, τον Απρίλιο του 2021 πρώην αθλητές και αθλήτριες, μέλη της ελληνικής εθνικής ομάδας ενόργανης γυμναστικής, κατήγγειλαν σωματική και λεκτική βία, εκβιασμούς, τιμωρίες και προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας από τους/τις προπονητές/τριές τους. Τον Ιανουάριο του 2022 στα παραπάνω προστέθηκε καταγγελία και για σεξουαλική κακοποίηση πρώην αθλήτριας από τον προπονητή της. Οι καταγγελίες των Ελλήνων/νίδων πρώην αθλητών/τριών αποτέλεσαν το κίνητρο για την πραγματοποίηση έρευνας, στην οποία βασίζεται η εισήγηση, με θέμα Σωματική και ψυχολογική κακοποίηση ανήλικων αθλητών και αθλητριών στην ενόργανη γυμναστική στην Ελλάδα. Πρακτικές, Αντιλήψεις, Κανονικοποίηση. Πραγματοποιήθηκαν οκτώ ημιδομημένες συνεντεύξεις σε βάθος, εφτά γυναικών και ενός άντρα αθλητή που υπήρξαν μέλη της εθνικής ομάδας ενόργανης γυμναστικής της Ελλάδας από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 ως περίπου το 2005. Τα ερευνητικά ερωτήματα αφορούσαν (α) στον τρόπο με τον οποίο οι/ο αθλητριες/ής της γυμναστικής στο επίπεδο του πρωταθλητισμού βιώνουν την προπονητική βία και πώς την αντιμετωπίζουν αλλά και (β) στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τις ιεραρχικές σχέσεις με τους/τις προπονητές/τριες και τη θέση τους μέσα στο πεδίο της ενόργανης γυμναστικής.
Από τις/τον αθλήτριες/-ή δόθηκαν απαντήσεις σε ευρεία γκάμα ερωτημάτων, από την είσοδό τους στο άθλημα, το ρόλο της ζυγαριάς και το αθλητικό κορμάκι, ως τις συμπεριφορές και τα περιστατικά που θεωρούν κακοποιητικά, τους λόγους που τις/τον έκαναν να υπομείνουν σιωπηλά αλλά και την προσπάθεια προσδιορισμού από τις/τον ίδιες/-ο τις/τον αθλήτριες/-ή της διαχωριστικής γραμμής μεταξύ παρότρυνσης και κακοποίησης στον αθλητισμό υψηλού επιπέδου. Απαντήσεις σε ερωτήσεις όπως αν η «κακοποιητική συμπεριφορά» γινόταν ανεκτή από τον/την αθλητή/τρια στην προσπάθεια για την υπέρβαση των προσωπικών ορίων ή αν ήταν απαραίτητη για τη βελτίωση της αθλητικής επίδοσης υπήρξαν αποκαλυπτικές για την κανονικοποίηση της προπονητικής βίας. Η χρονιότητα του ψυχολογικού τραύματος σχολιάστηκε από όλους τους/τις αθλητές/τριες, οι περισσότεροι εκ των οποίων αναζήτησαν βοήθεια από επαγγελματίες ψυχικής υγείας ακόμα και πολλά χρόνια μετά το τέλος της αθλητικής τους καριέρας. Στην έρευνα υποστηρίχθηκε ότι η σταδιοδρομία των αθλητών και αθλητριών της ενόργανης γυμναστικής, σε επίπεδο πρωταθλητισμού, κατά την ιστορική περίοδο που μελετήθηκε, συνάδει με τον μετασχηματισμό τους σε αντικείμενα εξουσίας, διαδικασία πολυδιάστατη, γεμάτη αντιφάσεις, συγκρούσεις και εν τέλει αντιστάσεις.
Σύντομο βιογραφικό σημείωμα
Η Σοφία Τασσοπούλου είναι υποψήφια διδακτόρισσα στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, με θέμα διατριβής “Ο/H Αθλητής/τρια της Γυμναστικής (Ενόργανη και Ρυθμική) και το Έθος του Πρωταθλητισμού”. Είναι απόφοιτη του προπτυχιακού προγράμματος «Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό» της Σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Αθλητικές Σπουδές: Κοινωνιολογία, Ιστορία, Ανθρωπολογία» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Τα βασικά συμπεράσματα της μεταπτυχιακής της εργασία η οποία είχε τίτλο «Σωματική και ψυχολογική κακοποίηση ανήλικων αθλητών και αθλητριών στην ενόργανη γυμναστική στην Ελλάδα. Πρακτικές, Αντιλήψεις, Κανονικοποίηση» δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Αθλητισμός και Κοινωνικές επιστήμες (DOI: https://doi.org/10.26248/sport-soc.vi1.1628).
Εργάστηκε επί δεκαοχτώ χρόνια στο γραφείο Τύπου της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής (ΕΟΕ), συνοδεύοντας τις εθνικές αποστολές σε Ολυμπιακούς Αγώνες, Ευρωπαϊκούς Αγώνες και διάφορες αθλητικές διοργανώσεις. Σήμερα εργάζεται στη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού (ΓΓΑ). Είναι εθνικό σημείο επαφής της ΓΓΑ στο Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ασφάλεια Σημαντικών Αθλητικών Αγώνων και την Προώθηση του Αθλητισμού και των Αξιών του ως Εργαλείο για την Πρόληψη του Βίαιου Εξτρεμισμού και Εθνική Συντονίστρια του Ερευνητικού Προγράμματος All in Plus: Promoting Greater Gender Equality in Sport του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που υλοποιείται σε είκοσι χώρες. Το 2021-2023 δημιούργησε πρόγραμμα δωρεάν άθλησης ομάδας παιδιών του Χατζηκυριάκειου Ιδρύματος Παιδικής Μέριμνας στο άθλημα της άρσης βαρών. Μιλά αγγλικά και ισπανικά.